– Nhiễm trùng sơ sinh là một trong những nguyên nhân bệnh tật và tử vong hàng đầu. Khi dây rốn còn tươi vi khuẩn có thể đi vào và xâm nhập trực tiếp vào máu dẫn đến nhiễm trùng nặng nề. Việc chăm sóc rốn đúng cách có thể giảm tỷ lệ nhiễm khuẩn ở trẻ sơ sinh.

– Nghiên cứu tại các bệnh viện có khoa sơ sinh tại TP.HCM ghi nhận tỷ lệ nhiễm trùng rốn dao động từ 5% đến 52,31%. Tại Bệnh viện Nhi Đồng 1, tỷ lệ trẻ sơ sinh nhập viện do nhiễm trùng rốn hàng năm lên đến 18%.

I. Các mốc thời gian về sự thay đổi của rốn ở trẻ sơ sinh

Sau khi trẻ chào đời, dây rốn được kẹp và cắt, để lại một đoạn rốn ngắn gắn trên bụng bé – gọi là cuống rốn. Từ đây, quá trình rụng rốn diễn ra theo trình tự tự nhiên:

Khô teo cuống rốn (0–3 ngày đầu sau sinh)

  • Sau khi cắt, cuống rốn dần khô lại do máu ngừng lưu thông.

  • Màu sắc ban đầu là trắng đục, sau đó ngả vàng, rồi chuyển sang màu nâu đen.

  • Rốn khô, không có mùi hôi, không sưng tấy là biểu hiện bình thường.

Thoái hóa và rụng rốn (trong vòng 7–14 ngày)

  • Tế bào cuống rốn chết đi và tách khỏi da bụng, khiến cuống rốn tự rụng ra.

  • Thời gian rụng thường từ 7–10 ngày sau sinh, có thể chậm hơn ở trẻ sinh non hoặc chăm sóc rốn chưa đúng.

  • Khi rụng, có thể thấy chút dịch ẩm, màu vàng nhạt, máu loãng – không đáng lo nếu không có mùi hôi, mủ hay sưng đỏ.

Lành rốn (sau rụng)

  • Sau khi cuống rốn rụng, để lại một vết rốn hở nhỏ gọi là lỗ rốn.

  • Thường khô và liền sẹo sau 2–5 ngày, tạo rốn lõm bình thường.

  • Cần tiếp tục giữ rốn khô, sạch, không băng kín hoặc đắp thuốc dân gian.

II. Nhiễm trùng rốn là gì?

Nhiễm trùng rốn là tình trạng vi khuẩn xâm nhập vào cuống rốn hoặc vùng da quanh rốn của trẻ sơ sinh, gây viêm, sưng, mưng mủ, đôi khi lan rộng ra mô dưới da hoặc vào máu.

Dấu hiệu nhận biết nhiễm trùng rốn ở trẻ sơ sinh

Ba mẹ cần lưu ý nếu thấy những biểu hiện sau:

  • Rốn chậm rụng (sau 7–10 ngày vẫn chưa khô, có dịch vàng).
  • Vùng da quanh rốn sưng đỏ, ấm nóng, đau khi chạm vào.
  • Rốn có mùi hôi, chảy mủ vàng xanh hoặc dịch máu.
  • Trẻ khó chịu, bú kém, quấy khóc nhiều.
  • Trường hợp nặng: trẻ có thể bị sốt, li bì, tím tái, nhiễm trùng lan rộng.

Lưu ý: Rốn trẻ sơ sinh có thể tiết dịch vàng nhạt trong vài ngày đầu là bình thường. Tuy nhiên, nếu có mủ đặc, hôi và lan viêm đỏ thì ba mẹ cần cảnh giác!

III. Ba mẹ nên làm gì khi nghi ngờ rốn con bị nhiễm trùng?

Trong trường hợp rốn chỉ viêm nhẹ, ba mẹ có thể:

  • Vệ sinh rốn bằng dung dịch sát khuẩn (thường dùng cồn 70 độ hoặc dung dịch Betadine loãng theo chỉ dẫn của nhân viên y tế).
  • Giữ rốn khô thoáng, tránh băng kín hoặc mặc tã lót che đè lên rốn.
  • Không tự ý bôi thuốc dân gian, không đắp lá, không chà xát làm trầy xước vùng rốn.
  • Theo dõi kỹ biểu hiện toàn thân của bé trong 24–48 giờ tiếp theo.

Khi nào cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay?

Ba mẹ không nên chần chừ đưa trẻ đi khám nếu có các dấu hiệu sau:

  • Rốn sưng to, đỏ lan rộng, chảy nhiều mủ.
  • Trẻ bỏ bú, sốt, li bì, da lạnh, thở nhanh hoặc tím tái.
  • Rốn có biểu hiện viêm lan xuống vùng bụng dưới hoặc chảy máu nhiều.

Nhiễm trùng rốn nếu không xử lý đúng cách có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết, viêm mô tế bào, uốn ván rốn – là các biến chứng nguy hiểm có thể gây tử vong ở trẻ sơ sinh.

IV. Phòng ngừa nhiễm trùng rốn – Việc nhỏ, ý nghĩa lớn

Để phòng tránh nhiễm trùng rốn, ba mẹ nên:

  • Vệ sinh rốn hằng ngày bằng dung dịch sát khuẩn (cồn 70 độ, Millian hoặc theo hướng dẫn).
  • Giữ rốn khô, sạch, tránh đụng nước tắm vào rốn khi chưa rụng.
  • Không dùng các biện pháp dân gian như đắp lá, bôi nghệ, bôi thuốc lạ.
  • Theo dõi tình trạng rốn mỗi ngày và đưa trẻ đi khám nếu có dấu hiệu bất thường.

BSCK2 NGUYỄN HOÀNG NAM

BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH TIỀN GIANG

Nguồn:

Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị nhiễm trùng sơ sinh – Bộ Y tế ban hành theo Quyết định số 4888/QĐ-BYT ngày 18/8/2015.

Phác đồ điều trị nhi khoa, Bệnh viện Nhi Đồng 1 (2020)

Hướng dẫn điều trị nhi khoa, Bệnh viện Nhi Đồng 2 (2019)

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30971383/

https://www.childrens.health.qld.gov.au/__data/assets/pdf_file/0020/180209/gdl-00770.pdf

☰