“Nuôi con bằng sữa mẹ không chỉ là bản năng thiêng liêng của người mẹ, mà còn là món quà vô giá mà tự nhiên ban tặng cho con trẻ. Từ những giọt sữa đầu đời – giàu dinh dưỡng và kháng thể – sữa mẹ không chỉ nuôi dưỡng thể chất mà còn nâng đỡ tinh thần, tạo nên sợi dây gắn kết kỳ diệu giữa mẹ và con. Trong từng dòng sữa ấy là tình yêu, là sự chở che, là nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện của trẻ trong những năm tháng đầu đời.”
Nuôi con bằng sữa mẹ là gì?
Nuôi con bằng sữa mẹ là việc cho bé bú hoàn toàn bằng sữa mẹ trong suốt 6 tháng đầu đời. Trong thời gian đó, mẹ không cần bổ sung cho bé thêm bất kỳ loại thực phẩm nào khác, kể cả việc uống nước.
Từ 6 tháng tuổi trở đi, vẫn tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ kết hợp với việc ăn dặm đầy đủ các nhóm thực phẩm để tăng cường dinh dưỡng. Tùy thuộc vào nhu cầu thực tế, tình trạng sức khỏe của trẻ mà mẹ có thể tiếp tục cho bú tới 24 tháng tuổi rồi tiến hành cai sữa.
I. Lợi ích của sữa mẹ
- Đối với trẻ:
- Cung cấp đầy đủ dưỡng chất: Sữa mẹ chứa đầy đủ protein, chất béo, vitamin, kháng thể cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ.
- Tăng cường miễn dịch: Trong sữa mẹ có nhiều kháng thể giúp trẻ chống lại nhiễm trùng, tiêu chảy, viêm phổi, viêm tai giữa,…
- Giảm nguy cơ mắc bệnh mạn tính: Trẻ bú mẹ có nguy cơ thấp hơn mắc hen suyễn, dị ứng, béo phì, tiểu đường typ 1 và 2.
- Hỗ trợ phát triển trí não: DHA và các axit béo trong sữa mẹ giúp phát triển hệ thần kinh và trí não.
- Tăng gắn kết mẹ – con: Thời gian cho bú là lúc trẻ được gần gũi mẹ, tạo mối liên kết tình cảm sâu sắc.
- Đối với mẹ:
- Giúp tử cung co hồi nhanh hơn, giảm nguy cơ băng huyết sau sinh.
- Giảm nguy cơ ung thư: Bú mẹ lâu dài làm giảm nguy cơ ung thư vú, ung thư buồng trứng.
- Tiết kiệm chi phí: So với sữa công thức, sữa mẹ không tốn tiền và tiện lợi hơn.
- Hỗ trợ giảm cân sau sinh: Việc tiết sữa đốt cháy nhiều năng lượng, giúp mẹ giảm cân tự nhiên.
- Biện pháp giúp duy trì nguồn sữa mẹ
- Cho bú sớm và thường xuyên: Cho trẻ bú trong vòng 1 giờ sau sinh và bú theo nhu cầu, kể cả ban đêm.
- Bú đúng cách: Giúp trẻ ngậm bắt vú tốt để kích thích tuyến sữa hoạt động hiệu quả.
- Ăn uống đủ chất và uống nhiều nước: Mẹ nên ăn đầy đủ dinh dưỡng (chất đạm, béo, rau xanh, trái cây) và uống 2–3 lít nước mỗi ngày.
- Nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng: Giấc ngủ đủ và tinh thần thoải mái giúp sữa tiết ra đều đặn.
- Hút sữa đều nếu mẹ đi làm hoặc trẻ bú ít: Giúp duy trì và tăng lượng sữa.
- Cho trẻ bú cả hai bên: Đảm bảo tuyến sữa hai bên được kích thích đồng đều.
II. Cách bảo quản sữa mẹ đúng cách
Điều kiện bảo quản | Nhiệt độ | Thời gian sử dụng |
| Nhiệt độ phòng (~25°C) | Không quá 4 tiếng | |
| Trong ngăn mát tủ lạnh | 2 – 4°C | Tối đa 4 ngày |
| Trong ngăn đá tủ lạnh | -18°C | 3 – 6 tháng |
| Trong tủ đông chuyên dụng | -20°C | 6 – 12 tháng |
Lưu ý:
- Dùng bình/hộp nhựa hoặc thủy tinh chuyên dụng, có nắp đậy kín.
- Ghi rõ ngày, giờ vắt sữa trên hộp để dùng theo thứ tự.
- Rã đông sữa bằng cách để trong ngăn mát tủ lạnh hoặc ngâm nước ấm, không hâm sữa bằng lò vi sóng vì dễ làm mất chất dinh dưỡng.
III. Tư thế cho bé bú đúng cách
- Tư thế mẹ:
- Ngồi thẳng lưng, thoải mái, có gối đỡ lưng.
- Bế bé sao cho thân bé áp sát vào người mẹ.
- Tư thế bé bú:
- Đầu và thân bé nằm trên một đường thẳng.
- Mặt bé hướng vào ngực mẹ, miệng mở rộng ngậm hết quầng vú.
- Môi bé chúm lại, cằm chạm vào bầu vú, mẹ không nghe tiếng bú chóp chép hoặc tiếng nuốt mạnh (nếu có là dấu hiệu bú chưa đúng).
- Các tư thế phổ biến:
- Tư thế ôm nôi (cradle hold): Phù hợp với hầu hết các bé.
- Tư thế ôm bóng (football hold): Phù hợp với mẹ sinh mổ.
- Tư thế nằm nghiêng: Thích hợp khi mẹ mệt hoặc cho bú ban đêm.
BSCK2 NGUYỄN HOÀNG NAM
BỆNH VIỆN ĐA KHOA TIỀN GIANG
Nguồn:
- Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) – https://www.who.int
- UNICEF Việt Nam – https://www.unicef.org/vietnam
- Bộ Y tế Việt Nam – Cục Dân số – Kế hoạch hóa gia đình
- Sách Hướng dẫn Chăm sóc Trẻ sơ sinh (BV Nhi Trung ương, 2020)